«Και πώς είναι τα πράγματα στο Βερολίνο;», είναι η κλασική ερώτηση που σου απευθύνουν όταν επιστρέφεις για λίγο στην Ελλάδα. Είναι εκείνη η αμήχανη στιγμή που προσπαθείς να χωρέσεις μέσα σε μερικές προτάσεις τη «βερολινέζικη εμπειρία» χαμογελώντας νοσταλγικά, αφού η πόλη έχει ήδη προλάβει να σου λείψει, ενώ η ίδια ερώτηση σου υπενθυμίζει και τις υποχρεώσεις που σε περιμένουν εκεί.
«Ο θαυμαστός καινούργιος κόσμος» του Βερολίνου ανοίγεται διάπλατα μπροστά σου μέσα σε κεντρικές λεωφόρους που τέμνονται από ήσυχα γραφικά δρομάκια. Παράλληλα, στο μετρό εκτυλίσσεται ένας εξίσου ενδιαφέρον υπόγειος κόσμος. Καλείσαι λοιπόν να ανακαλύψεις αυτό το διττό κόσμο με ματιά εξερευνητική, μυαλό ανοιχτό, διάθεση θετική και στάση «χαλκέντερη» απέναντι στις όποιες δυσκολίες. Προσπαθείς να γίνεις κομμάτι της πόλης, αλλά στην πορεία διαπιστώνεις ότι η πόλη είναι ήδη κομμάτι του εαυτού σου. Γιατί; Γιατί το Βερολίνο είναι ένα συνονθύλευμα ατόμων, πραγμάτων, ιδεών, μουσικών, εικόνων, γεύσεων, μυρωδιών, επιλογών, ευκαιριών κτλ. Οι αντιφάσεις αυτές δημιουργούν και τις ανάλογες προδιαγραφές, για να ανταποκρίνεται η πόλη στις επιθυμίες, τις ανάγκες, τις ιδιοτροπίες όλων των τύπων ανθρώπων.
Το Βερολίνο είναι χτισμένο πάνω στις αρχές της ελευθερίας και της διαφορετικότητας. Εδώ αισθάνεσαι ελεύθερος να είσαι διαφορετικός και ακριβώς επειδή είσαι διαφορετικός – και μπορείς να το δείξεις συνήθως χωρίς φόβο και λογοκρισία – είσαι ταυτόχρονα και ελεύθερος. Στο πολυπολιτισμικό, πολυπληθές, πολυσχιδές, πολύχρωμο Βερολίνο το μόνο εισιτήριο επιβίωσης είναι η προσωπικότητά σου. Αυτή είναι το εισιτήριο για να δημιουργήσεις τις συνθήκες ζωής σου εδώ, να υφάνεις το προσωπικό σου δίκτυο γνωριμιών, να εκμεταλλευτείς ευκαιρίες. Όσο πιο νωρίς συμφιλιωθείς με την προσωπικότητά σου και όσο πιο επιμελώς δουλέψεις πάνω σε αυτή, τόσο πιο γρήγορα θα προσεγγίσεις το δικό σου «βερολινέζικο όνειρο».
«Χάνεις όμως ή βρίσκεις τον εαυτό σου σε μια ευρωπαϊκή πρωτεύουσα;» Σίγουρα θα έρθεις αντιμέτωπος και με τις δύο συνθήκες. Από τη μια, χάνεσαι μέσα στην ανωνυμία, δεν μπορείς να διαχειριστείς τον καταιγισμό ερεθισμάτων, ή τις προ(σ)κλήσεις που ξεπετάγονται από παντού. Από την άλλη, όσο διασπαστικό και να είναι αυτό, με την πληθώρα επιλογών σε όλους τους τομείς σου δίνονται ευκαιρίες να ανακαλύψεις τον εαυτό σου και να αναθεωρήσεις. Άλλοτε απομακρύνεσαι από αυτό που νόμιζες πως ήσουν πριν έρθεις εδώ, άλλοτε φτάνεις πιο κοντά σε αυτό που ήθελες να γίνεις ερχόμενος εδώ. Και κάπου στο σημείο τομής των δύο αντιθέτων διαμορφώνεις το βερολινέζικο εαυτό σου.
Σε ένα τόσο πολιτισμικά ανομοιογενές περιβάλλον είναι δύσκολο να διατηρήσεις τις ισορροπίες ανάμεσα στην ελληνικότητά σου, την ευρωπαϊκότητά σου και την ατομικότητά σου – ως αποτέλεσμα της όσμωσής τους. Η ελληνικότητά σου είναι εν γένει οι συνήθειες, οι παραδόσεις, οι αναμνήσεις που μεταφέρεις από την Ελλάδα, ενώ η ευρωπαϊκότητά σου είναι εν μέρει η συνειδητοποίηση της ευρωπαϊκής ταυτότητας που φέρεις, το αίσθημα του «ανήκειν» στην ευρωπαϊκή πραγματικότητα. Με αυτές τις δύο συνιστώσες συνθέτεις την ατομικότητά σου εντός της ευρωπαϊκής πρωτεύουσας. Εκτός από αυτό, η διαφορετική αναλογία αυτών των δύο, αλλάζει και το αποτέλεσμα της όσμωσης δημιουργώντας τους διαφορετικούς τύπους Ελλήνων που θα συναντήσεις εδώ.
«Και ποια είναι η νέα γενιά Ελλήνων στο Βερολίνο;» Είναι, μεταξύ άλλων κοινωνικών ομάδων, και οι «Geistarbeiter», η «πνευματική εργατιά». Νέοι άνθρωποι που έρχονται εδώ για να ξεκινήσουν ή να συνεχίσουν την ακαδημαϊκή τους κατάρτιση, να εξασφαλίσουν την επαγγελματική τους αποκατάσταση – ει δυνατόν πάνω στο αντικείμενο των σπουδών τους, κάτι που φαντάζει ουτοπικό στην Ελλάδα. Είναι άνθρωποι που φεύγουν από την Ελλάδα, το πρώτο σπίτι τους, και μετακομίζουν στην Ευρώπη, το δεύτερο σπίτι τους, για να διεκδικήσουν αρχικά, το παρόν τους.
«Και πώς είναι οι άνθρωποι εκεί;» Είναι μεθοδευμένα απείθαρχοι όπως και η πόλη. Με την ίδια ευκολία που μεταμορφώνονται σε κάτι άλλο για την έξοδο της Παρασκευής και του Σαββάτου, φορούν από Δευτέρα το καθημερινό τους πρόσωπο. Ενώ οι ρυθμοί είναι πολύ γρήγοροι, η υπερένταση είναι δημιουργική και η πόλη αποπνέει μια περιρρέουσα χαλαρότητα. Οι περισσότεροι σαν τα σαλιγκάρια κυκλοφορούν νυχθημερόν με ένα σακίδιο πλάτης που υποκαθιστά το σπίτι τους. Τόσο διαφορετικοί άνθρωποι συρρέουν εδώ, με τους οποίους όμως σε ενώνει μια αφανής οικειότητα· είστε το ίδιο ξένοι και το ίδιο ευπρόσδεκτοι στην πόλη, αποτελείτε τους διαφορετικούς τόνους χρωμάτων της βερολινέζικης παλέτας.
«Τελικά, είναι διαφορετικά τα πράγματα εκεί;» Τα πράγματα – τηρουμένων πάντα των αναλογιών – είναι περίπου όπως θα ήταν και οπουδήποτε αλλού. Σημασία δεν έχει μόνο να αλλάζεις μέρη, αλλά να μπορείς τα ίδια μέρη να τα βλέπεις και με άλλη ματιά. Αν νομίζεις ότι η φυγή είναι η σωτήρια λύση και έχεις επενδύσει όλες σου τις ελπίδες στο Βερολίνο, μάλλον θα απογοητευτείς. Όπου και να πας, θα σε ακολουθεί ο μικρόκοσμος που κουβαλάς μέσα σου και αυτόν θα προσπαθήσεις να εντοπίσεις – τουλάχιστον στην αρχή – στη νέα σου πόλη. Όσες επιλογές και αν σου παρέχονται απλόχερα, στο τέλος θα προσαρμόσεις το Βερολίνο στα μέτρα σου, έλκοντας αυτό που έτσι κι αλλιώς φέρεις μέσα σου.
«Μα δε σου λείπει η Ελλάδα;» Η Ελλάδα πάντα θα μας λείπει, ακόμα και όταν γυρίζουμε για λίγο σε αυτή, γιατί προσπαθούμε να βρούμε αντιστοιχία ανάμεσα στη χώρα που αφήσαμε πίσω, σμιλεμένη μέσα από τις αναμνήσεις και τα βιώματά μας, με τη χώρα που αντικρίζουμε. Ίσως όμως να είναι προτιμότερο κάποιες φορές να σου λείπει κάτι και να το ωραιοποιείς για να υποκαταστήσεις την απουσία του, παρά να νιώθεις εγκλωβισμένος και χωρίς λύση διαφυγής μέσα σε κάτι που βλέπεις να καταρρέει. Απαραίτητη είναι η ζώνη ασφαλείας, αφού σε προστατεύει από πολλούς κινδύνους· μα σε αφήνει εκτεθειμένο μπροστά στον πιο ύπουλο: Να μείνεις στάσιμος.
Eleni Chasapopoulou
Εικόνα: TheKrank
Η εικόνα που έντυσε το άρθρο μας παραχωρήθηκε από τον καλλιτέχνη TheKrank. Είναι street artist με βάση το Βερολίνο και τα έργα του εμπνέονται από την τυπογραφία και τον αφηρημένο εξπρεσιονισμό.
Σπούδασε Graphic Design και κατά τη διάρκεια της καλλιτεχνικής του πορείας έχει εξερευνήσει – μεταξύ άλλων – τη ζωγραφική, την τυπογραφία, τη φωτογραφία και το γκράφιτι. Το 2013 μετακόμισε από την Αθήνα στο Βερολίνο και ανέπτυξε το στιλ και την αισθητική του όπως τα ξέρουμε σήμερα. Με δυνατές επιρροές από τα κινέζικα ιδεογράμματα και το Κίνημα της Αφηρημένης Εξπρεσιονιστικής Τέχνης τα έργα του κρύβουν ιστορίες και μηνύματα, που αποτυπώνουν τις ιδέες και απόψεις του για τον κόσμο.